Heraldiek

 

Heraldiek

Als je de genealogie van de familie Herrewijnen bekijkt valt op dat er zeer veel personen met deze naam werden geboren in de plaats Zuidland.

Zuidland ligt op het eiland Voorne-Putten in de provincie Zuid-Holland. Zuidland telde per 1 januari 2006 5261 inwoners; het aantal woningen bedroeg op dat moment 2155. Het schip en het koor van de hervormde kerk, die gerestaureerd werden in 1919, dateren uit het begin van de 16e eeuw, de toren uit de tweede helft van de 15de eeuw. In Zuidland staat ook de molen De Arend, gebouwd in het jaar 1844. De molen is van het type Stellingmolen.  

bernisse-zuidland

Wapen voormalige gemeente Zuidland: 24 juli 1816, "Coupé het eerste van zilver beladen met een pal van lazuur; het tweede van zilver beladen met 2 fasces van sabel, op de bovenste van welke 3 en op de onderste 2 boomen van sijnople."  Het wapen is gedeeld in plaats van doorsneden.

Wapen gemeente Bernisse: 9 december 1981, " Gedeeld : I doorsneden a in goud een omgewende aanziende leeuw van keel, getongd en genageld van azuur, b gedwarsbalkt van 6 stukken, azuur en goud, de balken van azuur beladen met 4, 3 en 2 schuinkruisjes van zilver, II in zilver een paal van azuur. Het schild gedekt door een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels." Daar de wapens van de opgeheven gemeenten niet waren te combineren is gekozen voor een combinatie van de wapens van Voorne (Ia), Putten (Ib) en het symbool van de rivier de Bernisse. De paal, die de rivier de Bernisse zou moeten voorstellen, komt ook voor in de oude wapens van Geervliet en Zuidland.

Literatuur: Schutte, O : Het wapen van de gemeente Bernisse. Nederlandsche Leeuw 99(1982)290-291.

De gemeente Bernisse ontstond op 1 januari 1980 door samenvoeging van de gemeenten: 1980 Abbenbroek (ged), Geervliet (ged), 1855 Schuddebeurs en Simonshaven, Biert), Heenvliet (ged), Oudenhoorn (1960 Nieuwenhoorn (ged)), Zuidland. De gehele gemeente Bernisse had in 2006 ongeveer 12.700 inwoners.

Voor en rond het jaar 1700 waren er ook personen met de naam Herwijnen woonachtig in onder andere de plaatsen Abbenbroek en Piershil. 

abbenpiers

Abbenbroek:  24 juli 1816  " Van keel beladen met een broek van zilver."

Piershil: 24 december 1817  "Van zilver, beladen met 3 golvende fasces van sijnople."

Abbenbroek oorsprong/verklaring:
Hoewel "broek" in de plaatsnaam hier moerasgebied betekent, is al sinds 1453 een wapen bekend met daarop een (korte) broek. Het moerasgebied in en rond het dorp was oorspronkelijk in handen van de abdij van Echternach, wat de naam verder verklaart. Het wapen is dus kennelijk sprekend bedoeld.

Over de kleuren van het wapen bestaat veel onenigheid. Bij de aanvraag van het wapen in 1815 werd de broek van zilver op keel aangegeven. In de Nederlandsche Stads en Dorpsbeschrijver (1793) is de broek echter van goud, terwijl Beelaerts van Blokland een paar decennia eerder de broek van sabel op een zilveren veld geeft.

Volgens Sierksma is er nog een ander wapen bekend, namelijk van azuur beladen met een schuinrechts geplaatste speer van goud. Hier wordt elders echter geen melding van gemaakt.

Literatuur : Archief Hoge Raad van Adel; Sierksma, 1962; Van Ollefen en Bakker, 1793; Beelaerts van Blokland, 17??; Van der Aa, 1839

 
Piershil oorsprong/verklaring: Tot 1721 was het wapen van de heerlijkheid Piershil een boom van sabel op een veld van goud. Dit wapen werd ook door de bezitters van de heerlijkheid als hartschild op hun wapen gevoerd. Beelaerts van Blokland noemt ook dit wapen als heerlijkheidswapen. In 1721 werd het wapen echter vervangen door het huidige wapen. Piershil is met een aantal andere dorpen samengevoegd tot de gemeente Korendijk.
Literatuur : Beelaerts van Blokland, 17??; Van Ollefen en Bakker, 1793 

Korendijk is een samenvoeging van de dorpen Goudswaard, Nieuw-Beijerland, Piershil (waar het gemeentehuis is gevestigd), Zuid-Beijerland en het eiland Tiengemeten. Aan de zuidkant liggen het Haringvliet en het Vuile Gat. Aan de westkant loopt het Spui dat het Haringvliet verbindt met de Oude Maas. De gemeente heeft 10.860 inwoners (per 1 januari 2007, bron: CBS).

I : 7 september 1984

"In azuur 3 korenaren van goud, komende uit een schildvoet, golvend doorsneden van goud en sinopel; een schildhoofd, schuin spitsgeruit van azuur en zilver. Het schild gedekt door een gouden kroon met 5 bladeren en gehouden door 2 leeuwen van goud, getongd en genageld van keel." 

korendijk

Oorsprong/verklaring : Het wapen is samengesteld uit een sprekend element: korenaren, komende uit een gouden schildvoet (de dijk), de golvende dwarsbalk uit het wapen van Piershil, het schildhoofd uit de beide wapens van Zuid- en Nieuw Beijerland, de kroon van Goudswaard en de leeuwen van Zuid-Beijerland.

Van het tot de gemeente behorende eiland Tiengemeten is een dorpswapen bekend.
Literatuur : 't Jong, 1985 

zh2

I: 28 februari 1947

" In goud een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur. Het schild gedekt met eene gouden kroon van vijf bladeren en vier paarlen en ter wederzijde gehouden door een leeuw van keel. " 

zh2

II : 30 december 1959

" In goud een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren en vier paarlen en ter wederzijde gehouden door een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur. Wapenspreuk: 'Vigilate Deo Confidentes' in latijnse letters van keel op een lint van goud. "

Oorsprong/Verklaring:

Het wapen is het oorspronkelijke wapen van het graafschap Holland.

De oudste afbeelding van een wapen voor Holland dateert uit 1198 op een zegel van graaf Dirk VII. Het zegel vertoont een ruiter met voor zich een schild, waarop een leeuw. Ook op een vergelijkbaar zegel van zijn broer Willem, met afdruk uit 1205, staat een leeuw op een schild. De kleuren van het wapen zijn bekend uit 1254, op een wapenrol worden ze vermeld als zijnde een rode leeuw op een gouden veld. In dezelfde eeuw verschijnen er al afbeeldingen van de leeuw met blauwe nagels en tong.

De leeuw is verder in de loop der eeuwen niet meer gewijzigd. De leeuw werd gevoerd door alle opvolgende graven van Holland, de Staten van Holland, tijdens de Franse Tijd en ook in de vorige eeuw, waarbij het wapen zowel voor Noord- als Zuid-Holland werd gebruikt. Wel zijn er in de loop der tijd allerlei versieringen aan het wapen toegevoegd.

Nadat het Hollandse gravenhuis in 1299 was uitgestorven kwam het gebied aan Jan van Avesnes, graaf van Henegouwen. Hij voerde als wapen niet de kepers van Henegouwen, maar de Vlaamse leeuw. Hij was benoemd tot graaf van Vlaanderen, maar was aldaar in een grote machtsstrijd verwikkeld en kon zijn gezag daar niet goed vestigen. Hij voerde als wapen een gevierendeeld schild met de Hollandse en Henegouwse leeuw. Ook zijn opvolgers voerden deze combinatie. In de gemeentewapens komt deze combinatie oa voor bij Tholen, Beverwijk, Rotterdam en Poortvliet, plaatsen die stedelijke rechten verkregen onder de graven van Holland-Henegouwen.

In 1346 kwam het graafschap aan Willem V van Beieren. Hij voerde als wapen een gevierendeeld schild met het schild van Beieren gevierendeeld met de vier leeuwen van Holland Henegouwen. Deze combinatie komt oa voor bij Goes en Reimerswaal. Aan het gebruik van dit, drukke, wapen kwam een eind met Filips de Goede in de 15e eeuw. Sindsdien wordt de leeuw weer enkelvoudig afgebeeld.

Op het zegel van Willem V komt voor het eerst ook de zgn Hollandse Tuin voor. Dit is een hekwerk dat om het wapen wordt geplaatst. Wat precies de oorsprong hiervan is is niet bekend. De Hollandse tuin werd, met enkele onderbrekingen, gebruikt tot 1806. Een dergelijke tuin werd ook gevoerd door diverse Hollandse steden. Tegenwoordig voeren alleen Geertruidenberg en Gent (Belgie) nog een dergelijke tuin rond het wapen.

In de loop der eeuwen werd het wapen ook afgebeeld met schildhoudende leeuwen of een enkele leeuw met opgeheven zwaard achter het wapen. Ook zijn er diverse kronen in gebruik geweest. De huidige schildhouders van Zuid-Holland werden pas deze eeuw toegevoegd. De spreuk onder het huidige wapen werd in de 16e eeuw ingevoerd, maar werd nauwelijks als wapenspreuk gebruikt. De spreuk kwam wel voor op munten als randschrift.

Het wapen van Holland komt in veel andere wapens voor. De Hollandse graven probeerden hun gebied op veen plaatsen uit te breiden en verspreiden daarmee ook de leeuw. De Hollandse leeuw komt dan ook voor bij Overijssel, Utrecht en Zeeland, alsmede een aantal gemeentewapens. De Staten van Holland waren de machtigste in de Republiek en het wapen van de Staten Generaal (en de Republiek) was dan ook de Hollandse leeuw met pijlen en zwaard.

In 1946 vroeg de provincie wel de spreuk aan, maar omdat die historisch niet veel was gebruikt, werd dit verzoek door de Hoge Raad van Adel afgewezen. Pas in 1959 werd de spreuk alsnog verleend.

 

"Or, a lion rampant gules, armed and langued azure. The shield is crested by a coronet of four pearls between five leaves or. Supporters: two lions rampant gules, armed and langued azure. On a golden ribbon the motto VIGILATE DEO CONFIDENTES in red lettering."

The arms of Zuid-Holland are the original arms of the county of Holland. The arms are known since the end of the 12th century. In the 14th century the arms were quartered with the arms of the county of Henegouwen (Hainaut), resulting in a shield with four lions (see f.e. Tholen, Beverwijk, Rotterdam and Poortvliet, cities which were granted city rights in the 14th century). Later the counts quartered the Holland-Hengouwen arms with Bavaria, as the new family was a branch of the Wittelsbach family (who were kings of Bavaria). These arms can be seen in the arms of Goes and Reimerswaal. Since the 15th century only the original lion is the arms of Holland. The lion was often placed in a so-called Garden of Holland, a fence surrounding the shield. Not only the provincial government, but also many cities in Holland used this symbol. Nowadays only Geertuidenberg and Gent (Belgium) use the Garden of Holland. As both the counts of Holland as the provincial government were quite influential, the lion of Holland is present in many arms, f.e. in the arms of the provinces of Overijssel, Utrecht and Zeeland. The motto was introduced in the 16th century.

Literatuur : De Vries, 1995

 

Wapens van de families (Van) Herwijnen. 

herwijnen01b

WAPEN:    In rood twee gouden dwarsbalken.

Herwijnen

Een van de acht kwartierwapens van het wapen van Poll van IJsendoorn. I

Herwijnen

Een van de acht kwartierwapens van het wapen van Giessen. I

Herwijnen

Een van de zestien kwartierwapens van het wapen van vrouwe Morata van Gent, geboren Van Rossem, gehuwd met Willem van Gent, Heer van Oijen en Dieden, erfhofmeester van het vorstendom Gelder en 't Graefschap Zutphen, amptman in de neder Betuwe. I

Herwijnen

Een van de zestien kwartierwapens van het wapen van Deurn, rouwbord in de Buurkerk te Utrecht. II

Bron:

I. CBG, GHS 50A34, J.M. de Lange. Wapenboeck, familiewapens, rouwborden en grafschriften, ca. 1725, blz. 1507, 1959, 1971.

II. GHS 50B19, P. van der Schelling, Genealogie en Wapenen der voornaamste Adelijke geslagten dezer Landen en der zelver Alliantien met hunne couleuren afgemaakt, blz. 38.

Auteursrechten van dit wapen berusten bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG).

 

herwijnen02b

WAPEN: In blauw twee gouden dwarsbalken.

Herwijnen I

Bron:
I CBG, Wapenkaart van Pieter Gillissen te Middelburg. Wapens der Edele en Ridderschappe van Zeelandt.

Auteursrechten van dit wapen berusten bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG)

 

herwijnen03b

WAPEN: In goud twee rode dwarsbalken.

Herwijnen I, II en III

Bron:

I. CBG, GHS 50C03, Reinier van Heemskerck, Waapen boeck van adelijke en aanzienelijke famiellien in de 17 provintien van de Nederlanden. Alle uit de waapens en grafzarken en cachetten bij een versamelt en op het alphabet gesteld, blz. 80.

II. CBG, GHS 50A08, Collection de 2266 armoiries ... de familles nobles et patriciennes des Pays-Bas (ca. 1825), blz. 44 en 135.

III. CBG, M. Smallegange. Wapenkaart: Zeeland veredelt. Wapenen der edele en aensienelyke geslachten in het souverain graefschap van Zeeland.

Auteursrechten van dit wapen berusten bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG)

 

herwijnen04b

WAPEN: Gevierendeeld, I en IV in rood twee gouden dwarsbalken; II en III in blauw drie gouden klaverbladen.

Herwijnen I

Bron:

I. CBG, GHS 50C03, Reinier van Heemskerck, Waapen boeck van adelijke en aanzienelijke famiellien in de 17 provintien van de Nederlanden. Alle uit de waapens en grafzarken en cachetten bij een versamelt en op het alphabet gesteld, blz. 84.

Auteursrechten van dit wapen berusten bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG)

Wapen van de gemeente Herwijnen: 7 oktober 1818, "Van rood beladen met 2 gouden dwarsbalken".  Het wapen is gelijk aan dat van de familie van Herwijnen. Oorspronkelijk voerde de familie een enkele dwarsbalk, maar reeds in 1386 komt het wapen met de beide dwarsbalken voor. Het voormalige gemeentewapen van Herwijnen is op 20 februari 1816 door de Hoge Raad van Adel vastgesteld, zijnde een rood schild beladen met twee gouden dwarsbalken. Het blazoen van Herwijnen is identiek aan het familiewapen van "De Harcourt", een aanzienlijk frans geslacht, die vermoedelijk de naam van de Heerlijkheid Herwijnen heeft aangenomen. 

blazoen

Bron:

Historische Vereniging Herwijnen Den Ouden Dijk

Het voormalig gemeentewapen van Herwijnen is weer teruggeplaatst op het voormalig gemeentehuis. Tijdens de herindeling was het wapen verwijderd en na restauratie heeft het weer een waardige plaats gekregen. Herwijnen had in 2006 een  aantal inwoners van rond de 2400 (bron: CBS). Het oudste gedeelte van het dorp is een goed voorbeeld van een dijkdorp. De bebouwing, vaak bestaand uit monumentale oude panden, is gelegen langs een deel van de Waaldijk van ongeveer vijf kilometer. Het nieuwe gedeelte, de dorpskern, is gelegen in het gebied ?Hoog Herwijnen?. Aan de dijk is een buitenstation van het ooievaarsdorp ?Het Liesveld? gelegen. Herwijnen onderhoudt een veerdienst met het aan de andere zijde van de Waal gelegen Brakel. In Herwijnen hebben veel kastelen gestaan, namelijk Drakestein, Engelenburg, Frissestein, Leyenburg en het kasteel Wadestein of Wayestein. 

harcourt

Wapen van Lingewaal: 22 januari 1987, "Gedeeld : I in zilver 2 beurtelings gekanteelde dwarsbalken van keel rechts boven vergezeld van een merlet van sabel, II in keel 2 dwarsbalken van goud; in een hartschild van azuur een poort met opgetrokken valdeur van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen en gehouden door 2 leeuwen van goud, getongd en genageld van keel". 

In het gemeentewapen zijn de voornaamste elementen van de wapens van de vier voormalige gemeenten Asperen, Heukelum, Herwijnen en Vuren opgenomen. Het linkergedeelte van het schild is een combinatie van de wapens van Asperen en Vuren.. In het hartschild staat een vereenvoudigde poort uit het wapen van Heukelum die ook terug is te vinden in het wapen van Asperen. Het rechtergedeelte van het schild is het gehalveerde wapen van Herwijnen. De schildhouders zijn ontleend aan het wapen van de oude Baronie van Asperen, die eveneens twee leeuwen als schildhouders in haar wapen voerde. In eerste instantie wilde de gemeente de burcht opnemen in het schildhoofd. De Hoge Raad van Adel maakte daartegen echter bezwaar, omdat een burcht niet goed in een schildhoofd is in te passen. De gemeente was het hier niet mee eens, maar verplaatste de burcht wel naar het hartschild. Tevens wilde de Hoge Raad van Adel de kleur van het hartschild wijzigen in een rode burcht op een veld van zilver. Dit zijn de kleuren van het land van Arkel. De oudste heren van Heukelum stamden uit het geslacht Van Arkel. De gemeente heeft echter altijd de kleuren goud en blauw gevoerd. Verandering van de kleuren zou het wapen niet meer herkenbaar maken voor de inwoners van Heukelum.

Literatuur : Informatie gemeente Lingewaal.

Lingewaal is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telt 10.862 inwoners (1 januari 2007, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 54,56 km? (waarvan 3,53 km? water). De gemeente is in 1986 gevormd uit de voormalige gemeenten Asperen, Heukelum, Herwijnen en Vuren.

Kernen: Asperen (gemeentehuis), Herwijnen, Heukelum, Spijk, Vuren en de gehuchten Benedeneind, Boveneind, Friezenwijk, Kerkeind, Leuven en Vogelswerf. 

gelderland

I: 10 oktober 1935

"Gedeeld : I in azuur een omgewende, dubbelstaartige leeuw van goud, gekroond van hetzelfde en getongd en genageld van keel; II in goud een leeuw van sabel, getongd en genageld van keel. Het schild gedekt met de hertogelijke kroon van goud, gevoerd van keel met hermelijnen opslagen. Schildhouders: twee leeuwen van goud, getongd en genageld van keel. "

Oorsprong/Verklaring:

Gelderland was oorspronkelijk een graafschap, later, in 1339, verheven tot een hertogdom. De geschiedenis is vrij complex. Oorspronkelijk omvatte Gelderland ook nog stukken van het huidige Duitsland (met stamplaats Geldern), Limburg en Noord-Brabant.

Het wapen van Gelderland is opgebouwd uit de wapens van Gelre (I) en Gulik (II).

Het oudste wapen voor de graven van Gelre is bekend uit 1190. Het vertoont een wapen met drie bollen. De kleuren waren hoogstwaarschijnlijk rode bollen op een gouden veld. Als zodanig wordt het wapen nog gebruikt door het Geldersch Landschap. Al vlak daarna werden de bollen echter vervangen door vijfbladerige bloemen. De kleuren bleven hetzelfde. De bloemen zijn vaak aangeduid als mispels of Gelderse rozen, maar zijn waarschijnlijk gewone rozen. Zie hieronder voor een legende over het gebruik van de mispels in het Gelderse wapen.

Ook het wapen met de rozen heeft maar kort standgehouden. Ondanks dat zijn zowel de bollen (Borculo) als de rozen (Lochem) terug te vinden in Gelderse gemeentewapens. In 1236 werden de rozen vervangen door een wapen met een leeuw op een veld bezaaid met staande blokjes. De rozen werden nog wel als additioneel symbool gebruikt.

Het wapen met de leeuw is in gebruik geweest tot 1339 toen de graven verheven werden tot Hertog. De oorsprong van de leeuw is onbekend. Het wapen is identiek aan dat van de graven van Nassau (en dus het huidige Rijkswapen en het graafschap Bourgondie (Franche-Comte)). Er is geen verband tussen de verschillende families, maar het is mogelijk dat degenen die een dergelijk wapen voerden een hoge militaire rang bekleedden. Een dergelijke rang ging echter gepaard met een wapen met een leeuw en de hertogstitel. De blokjes verminderden derhalve het wapen voor degenen die geen hertog waren. Dit kan ook de reden zijn dat de blokjes vervielen toen de hertogstitel werd verleend. De graven van Nassau werden nooit tot hertog verheven. Tegelijkertijd werd de leeuw dubbelstaartig en gekroond. Het wapen van Gelre is sindsdien niet gewijzigd.

De familie stierf uit met hertog Reinoud III in 1371. Het hertogdom werd vervolgens verdeeld onder zijn twee halfzusters. In 1377 werd het weer verenigd onder Willem I, de zoon van Maria van Gelre en Willem VI van Gulik. Maria was de eerste die de Gulikse en Gelderse leeuw combineerde. Op haar wapen staan de leeuwen andersom als op het provinciewapen en is de rechter leeuw niet omgewend. De leeuw van Gulik is bekend sinds 1237 en is identiek aan de leeuw van Vlaanderen. Een verband is echter niet bekend.

Het alliantiewapen Gelre-Gulik hield echter niet lang stand. De opvolgers van Gelre konden geen aanspraak maken op Gulik en de leeuw van Gulik verdween dan ook weer. Na de Gelderse oorlogen (tot 1543) voerde Karel V als wapen voor Gelre eigenlijk twee wapens, namelijk de Gelderse leeuw en de leeuw van Zutphen. De graven van Gelre waren tevens graven van Zutphen. Het wapen van Zutphen was van zilver, beladen met een leeuw van keel, gekroond van goud. Beide wapens werden of afzonderlijk afgebeeld, of beide leeuwen werden in een enkel wapen gecombineerd. In dergelijke wapens stonden de leeuwe toegewend. Dit combinatiewapen Gelre-Zutphen werd tot 1799 gebruikt. Pas in 1802 werd voor de nieuwe provincie Gelderland het oude Gelders-Gulikse wapen in ere hersteld. De leeuwen werden echter gecombineerd volgens het Gelders-Zutphense wapen. Dit wapen is sindsdien in gebruik. Het wapen is identiek aan het wapen van de voormalige Landkreis Geldern.

Over het ontstaan van de naam Gelre en het gebruik van de mispels in het wapen gaat de volgende, niet historische, legende:
In de tijd dat de kleinzonen van Karel de Grote het eens waren geworden over de verdeling van het Frankenland, dat in een kasteel ten zuid-oosten van Venlo, genaamd Pont, een edelman huisde. Deze edelman had twee zoons, Wichard en Leopold. De oudste, Wichard, had een oogje op de dochter van Herman van Hamaland, die op een kasteel in de buurt van Zutphen woonde. Wichard reed op een goede dag naar Zutphen om zijn geluk te beproeven. Hoewel hij goed werd ontvangen en ook Margaretha, de dochter, zich niet afkerig toonde van deze jongeman, was er een groot bezwaar. De jonge Wichard had geen enkel wapenfeit verricht. En hoe kon de oude Herman zijn dochter schenken aan iemand van wie hij niet wist of hij zijn dochter kon verdedigen – Bovendien waren er genoeg andere kandidaten, die wel op wapenfeiten konden bogen.
Wat nu te doen – Wichard wist dat er in de moerassen in de buurt van Pont een rode draak leefde, die alles wat in zijn buurt kwam verslond. Wichard bedacht dat als hij de streek van deze plaag kon verlossen, hij veel meer kans maakte bij Herman van Hamaland.
Zo toog de moedige knaap naar het moeras en vond weldra de slapende draak. De draak werd echter meteen wakker en een hevige strijd brandde los. Pas tegen de avond was het pleit beslecht, de draak stiet een paar kreten uit en viel dood neer. Wichard had gewonnen.
Dit feit vermurwde Herman van Hamarland en het huwelijk vond vrij snel daarna plaats. Het paar stichtte een nieuw kasteel, aan de rand van het nu veilige moeras. Als naam gaven zij het Gelre, dit was de kreet die de draak uitgeroepen had, vlak voor hij zijn laatste adem uitblies. En als wapen kozen ze de mispel, aangezien Wichard de draak overwonnen had onder een mispelboom.
(naar Vos, 1982)
Mispelbloemen komen nog voor in de wapens van Doetinchem en Lochem. Verder komen ze voor op de oude stadszegels en wapens van Erkelenz, Geldern, Goch, Issum, Kerken, Kevelaer, Viersen en Wetten, gelegen in het Overkwartier van Gelre en tegenwoordig in Duitsland.

 

"Per pale azure and or; I a lion rampant to the sinister, double-queued or, armed and langued gules; II a lion rampant sable, armed and langued gules. The shield is crested by a duke's coronet of five leaves and three diadems or, lined gules, turned up with ermine. Supporters: two lions rampant or, armed and langued gules. "

Gelderland is one of the oldest and largest Dutch Provinces. The oldest arms of a count of Gelre dates from 1190 and shows three red circles on a golden shield. The circles were replaced before 1200 by three roses. Early in the 13th century the arms were changed to a golden lion on a blue field scattered with golden rectangles. These arms indicated the military rank of the counts of Gelre. In 1339 the counts became dukes and the rectangles were removed. At the same time the lion got two tails and a crown. The arms were in the 14th century combined with the arms of Gulik (a county in present day Germany). The counts of Gulik inherited the duchy of Gelre. In the 15th and 16th century there were several wars of succession in Gelderland. Finally in 1543 Charles V combined the lion of Gelderland with the lion of Zutphen (the dukes were also counts of Zutphen). This was a red lion with golden crowm on a silver shield. This combination was used until 1799. In 1802 the present arms were used by the new province. In these arms the lion of Zutphen is replaced by the older lion of Gulik.

For the origin of the name and the Gueldrian Rose symbol, see Geldern. 

Literatuur : De Vries, 1995; Frankewitz en Venner, 1987 

bruisten

Bron : Zeeuws Archief, Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, Historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata deel III, inventarisnr. 564. Betreft : Wapens van rentmeesters van Zeeland Beoosten Schelde, 1312-1564.

Auteursrechten van dit wapen berusten bij het Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen

 

Bruisten (Bruysten) van Herwijnen (Bruinstein van Herwijnen), Schepen van Tuil, baljuw van Zierikzee en rentmeester van Zeeland, is een zoon van Dirk Wouters van Tuyll en Adelissa van Herwijnen. Hij trouwde circa 1370 met Elisabeth van Beieren. Elisabeth was een bastaardkind van Willem V van Beieren en Catharina Gerrit Busendochter. Willem V van Beieren, geboren april 1333 (de dolle Hertog), overleed te Le Quesnoy voor 15 maart 1389. Hij is een zoon van Lodewijk IV van Beieren en van Margaretha van Henegouwen. Willem V is begraven te Valenciennes.

Hertog Albrecht benoemde ter bescherming en bewaking van slot Loevestein een kastelein, ridder Bruisten van Herwijnen. Bruisten van Herwijnen, een Gelders edelman, bekleedde door zijn huwelijk met Elisabeth bastaarddochter van hertog Willem van Beieren, de ene belangrijke functie na de andere. Gedurende het jaar 1396 genoot Bruisten van Herwijnen het volste vertrouwen van hertog Albrecht en stonden zowel zijn vrouw als hun kinderen in hoog aanzien bij het hof van de hertog. In 1397 was het echter gedaan met dit vertrouwen. Doordat Van Herwijnen zich onrechtmatig gelden had toege?igend in zijn functie van rentmeester van Zeeland-beoosten-Schelde, moest hij zich verantwoorden bij de hertog. Hij moest zich in Amsterdam in gijzeling begeven, maar vluchtte daar na 11/2 maand en begaf zich met enkele familieleden naar Loevestein, dat hij versterkte. Hij organiseerde een negentigtal krijgslieden en stroopte gedurende een maand de omgeving af en dwong vooral de stad Dordrecht proviand en munitie te leveren. Op 5 april verscheen voor Loevestein het grafelijke leger onder leiding van Willem van Oostervant, de oudste zoon van hertog Albrecht. Bruisten van Herwijnen bevond zich daar echter niet, hij had de verdediging van het slot overgelaten aan anderen. De belegeraars kregen ter versterking van hun vuurkracht een donderbus en zwavel uit 's-Gravenhage, terwijl ook uit Dordrecht nog donderbussen aangevoerd werden. De strijd concentreerde zich in eerste instantie op de voorburcht. Deze werd zo zwaar beschadigd dat de zware zuid-oosttoren instortte en een deel van de weermuur van de voorburcht in zijn val meesleepte. Vrijwel tegelijkertijd ontstond elders op de voorburcht brand, waarbij enkele verdedigers van de burcht om het leven kwamen. Toen aansluitend een stormloop op de ontstane bres volgde trokken de verdedigers zich terug op de hoofdburcht. De aanval werd doorgezet en na 15 dagen beleg moest men het kasteel overgeven. De gevangen genomen verdedigers werden na een half jaar echter weer vrijgelaten. Ook Bruisten van Herwijnen verzoende zich met de landsheer en kreeg enkele van zijn geconfisceerde bezittingen opnieuw in bezit. In 1400 zien we hem bovendien terug als raadsheer van de hertog. Van Herwijnen werd als kastelein door Proewitz Sadelborger opgevolgd. Bruisten van Herwijnen overleed omstreeks 1415.

Bron : Kastelen in Gelderland.nl 

zeeland

I: 4 december 1948

" Golvend doorsneden: I van goud, beladen met een ten halve uit de baren naar boven komende leeuw van keel, getongd en genageld van azuur; II golvend gedwarsbalkt van zes stukken van azuur en zilver. Het schild gedekt door een gouden kroon van vijf bladeren en vier paarlen en ter wederzijde gehouden door een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur. Wapenspreuk: "Luctor et Emergo", in letters van sabel op een wit lint. "

Oorsprong/Verklaring:

Het wapen van Zeeland bestaat uit de leeuw van Holland, die uit de golven omhoogkomt.

Het gebied tussen Holland en Vlaanderen was aan het begin van de Middeleeuwen een condominium, dat door beide graven werd bestuurd. De Hollandse graven probeerden echter de macht naar zich toe te trekken. Tijdens de twisten in Vlaanderen zagen de Hollanders hun kans schoon en veroverden heel Zeeland (zonder het huidige Zeeuws-Vlaanderen, wat pas in de 17e eeuw aan Zeeland kwam). Aan het eind der 13e eeuw werden de Hollanders weer (tijdelijk) verdreven. Pas sinds 1299 is het gebied definitief in bezit van de Hollanders.

Het eerste wapen van Zeeland dateert uit het midden der 13e eeuw en bestaat uit een blauw schild met in een rood schildhoofd een uitkomende gouden leeuw. De kleuren van de Hollandse leeuw zijn waarschijnlijk omgewisseld om verwarring met Holland te voorkomen. Dit wapen is echter na 1258 niet meer bekend. Ook de opvolgende Hollandse graven hebben geen wapen voor Zeeland gevoerd.

Na 1450 verschijnt er een nieuw wapen voor Zeeland als onderdeel van het wapen van Filips de Goede. Het wapen was doorsneden met boven de Hollandse leeuw en onder een aantal golven. In 1473 wordt de leeuw in de bovenste helft uitkomend, en in 1515 wordt de doorsnijdingslijn golvend. Het wapen is sindsdien niet gewijzigd.

Na de afzwering van Filips II continueerden de Staten van Zeeland het wapen. Het wapen werd eerst door een parelkroon gedekt, later met een kroon van drie bladeren en twee parels. De spreuk werd in 1602 toegevoegd. De spreuk was een vervolg op de vorige spreuk, die door de provincie werd gebruikt: Domine Serva Nos Perimus (Heer redt ons, wij gaan ten onder) werd Luctor et Emergo (ik worstel en kom boven). De schildhouders in het huidige wapen zijn weer de Hollandse leeuwen.


"Per fess wavy; I or, a demi lion, issuing from the dividing line gules, armed and langued azure; II barry wavy of six azure ans argent. The shield is crested by a coronet of four pearls between five leaves or. Supporters: two lions rampant gules, armed and langued azure. On a white ribbon the motto LUCTOR ET EMERGO in black lettering."

The arms of the province of Zeeland (or (Old) Zealand) are the lion of Holland struggling on a sea. The counts of Holland and the Vlaanderen (Flanders) jointly governed the group of islands between their homelands. The counts of Holland tried in the 12-13th century to get their stronghold in the area. They finally succeeded in 1299. They, however, did not adapt arms as Counts of Zeeland. The arms were developed in the 15-16th centuries. 

Literatuur : De Vries, 1995

 

De heer Wim van Herwijnen woonachtig te Waspik zond deze foto's in van een schilderijtje en van een gebrandschilderd wapen van de familie "Van Herwijnen". 

wvherwijnen

Het gebrandschilderde wapen heeft hij omstreeks het jaar 1998 laten maken. De herkomst van het wapen is Wim van Herwijnen niet helemaal duidelijk en in ieder geval voor hem niet meer te traceren. Bekend is dat zijn vader, die in het jaar 1963 is overleden, ooit een schilderijtje van dit wapen heeft gemaakt van naar wat men toen als origineel beschouwde, dat hing bij een oude tante van hem in Dordrecht. Het schilderijtje hangt nog bij de jongste broer van Wim in het ouderlijk huis te Sprang-Capelle, dit is ook de geboorteplaats van Wim van Herwijnen. Het schilderijtje heeft duidelijke overeenkomsten met het ?Blazoen van Herwijnen?. De overeenkomsten zijn het schild, de twee gouden dwarsbalken, de kroon in het schild en de hazewindhond met de halsband. De kleuren van het schild zijn ook gelijk aan de kleuren van het schild van Bruisten van Herwijnen. Als er personen zijn die dit wapen bekend voorkomt en/of hier meer over kunnen vertellen, dan graag een berichtje aan de webmaster.

herwynen

 

Met dank aan onderstaande bronnen:

 

Centraal Bureau voor Genealogie (CBG)
voor het mogen plaatsen van de wapens Herwijnen 01 t/m 04 (eigen nummering)

het auteursrecht van genoemde wapens berust bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG)
http://www.cbg.nl/ 

Zeeuws Archief, Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
voor het mogen plaatsen van het wapen van Bruinstein (Bruisten) van Herwijnen
het auteursrecht van dit wapen berust bij het Kon. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
http://www.zeeuwengezocht.nl/

Historische Vereniging Herwijnen Den Ouden Dijk
voor het mogen plaatsen van Het blazoen van Herwijnen met de daardij behorende tekst
http://www.denoudendijk.nl/

De heer W.G. van Herwijnen te Waspik
voor het mogen plaatsen van de foto's van het schilderijtje en
het gebrandschilderde wapen "Van Herwijnen".

De heer R. van Herwijnen te Utrecht voor het mogen plaatsen van de foto van de glasschildering van het wapen "van Herwynen"

International Civic Heraldry site
voor het mogen plaatsen van diverse gemeente- en provincie wapens en de daarbij behorende tekst
http://www.ngw.nl/nl.htm

Kastelen in Gelderland
voor het mogen plaatsen van de tekst over Bruisten van Herwijnen

http://www.kasteleningelderland.nl/

De vrije encyclopedie
Wikipedia

 

 

published: Nov. 2007, update: May 2008.